هفتمین ماه سال_ مهرماه_ و شانزدهمین روز هر ماه _مهر روز_ به نام ایزد میثرَه یا میترا و بعدها مهر (یکی از ایزدان آیین ایرانیان) اختصاص داشت و وقف ستایش و تکریم او بود. مهر روز در مهرماه، سرآغاز جشن میترا يا میتراکانا (مهرگان) بود. اين جشن پس از نوروز مهم‌ترین جشن باستانی و آیینی ایران قدیم بود كه برگزار می‌گرديد. مهرگان به مدت پنج روز _از شانزدهم تا بیست و یکم مهرماه_ و به منظور بزرگداشت اعتدال پاییزی طی مراسم خاصی برگزار می شده است. روز شانزدهم مهر موسوم به مهرگان کوچک و روز بیست و یکم (رام روز) موسوم به مهرگان بزرگ بوده است
البته تاریخ دقیق مراسم مهرگان، مطابق با تقویم های جدید خورشیدی، از دهم مهر ماه تا پانزدهم مهرماه است، زیرا ماه‌های باستانی ایرانیان سی روزه بوده و در نتیجه شانزدهم مهر ماه، صد و نود و ششمین روز سال و صد و نود و ششمین روز سال، مطابق تقویم فعلی، دهم مهر ماه مي‌باشد. پس جشن مهرگان در دوران ما، مطابق با روزهای دهم تا پانزدهم مهر ماه است. بر طبق عقیده ابوریحان بیرونی در آثار الباقیه، در این روز کاوه بر ضحاک بیور اسب خروج کرد و فریدون را به شاهی برداشت. توضیح آثار الباقیه ابوریحان بیرونی از مهرگان مبسوط و خواندنی است و در آن چنین آمده است
" مهرماه روز اول آن هرمزد روز است و روز شانزدهم مهر است که عید بزرگی است و به مهرگان معروف است که خزان دوم باشد و این عید مانند دیگر اعیاد برای عموم مردم است و تفسیر آن دوستی جان است و گویند که مهر نام آفتاب است و چون در این روز آفتاب برای اهل عالم پیدا شد این است که این روز را مهرگان گویند و دلیل بر این گفتار آن است که از آیین ساسانیان در این روز این بود که تاجی را که صورت آفتاب بر او بود به سر می گذاشتند و آفتاب بر چرخ خود در آن تاج سوار بود و در این روز برای ایرانیان بازاری بپا می شود. می گویند سبب این که این روز را ایرانیان بزرگ داشته اند آن شادمانی و خوشی است که مردم شنیدند فریدون خروج کرده پس از آن که کاوه بر ضحاک بیور اسب خروج نموده بود و او را مغلوب و منکوب ساخته بود؛ مردم را به فریدون خواند
در ایران باستان شادی و پیروزی و کامروایی موهبتی ایزدی تلقی می‌شد، از این رو، هر گاه پیروزی بزرگی برای مردم پیش می آمد و به ویژه هنگامی که ستمگری بزرگ یا ستمی عظیم را از خود می راندند و داد و دادگر را به جای بیداد و بیدادگر حاکم می کردند، به پاس این پیروزی و برای گرامیداشت رهایی از شر بیداد وبیدادگران جشنی بزرگ بر پا می کردند
به این تعبیر، جشن مهرگان را می توان جشن بازیافتن آزادی و رهایی از ستم بیگانگان و منکوب کردن بیداد و بیدادگران و جشن پیروزی نیکی بر بدی و عدالت بر ستم دانست. مهرگان همانند نوروز دارای مراسمی ویژه بوده است. در ایام جشن های مهرگان مردم برای یکدیگر هدیه می فرستادند و هر کس هر چه را که بیشتر دوست داشت و به آن دلبسته بود به دوستان و بزرگان ملی و دینی، به ویژه به پادشاه هدیه می کرد. اگر ارزش هدیه کسی از حد معینی بیشتر بود در دیوان شاهی ثبت می شد و اگر زمانی هدیه دهنده به پول نیازمند می شد، تا دو برابر ارزش هدیه اش به او وام می دادند. در نوروز و مهرگان شاهان بار عام می دادند و هرکس اجازه داشت که به حضور ایشان برود و تقاضا‌ها و تمنا ها و شکایت ها و گله های خود را رو در رو مطرح کند
در روزهای مهرگان زرتشتیان پوشاک نو و رنگارنگ، با رنگ های زنده و شاد می پوشیدند و سفره رنگین می گستردند. بر سر سفره کتاب اوستا و آینه و سرمه دان و عطردان و بخوردان و گلابدان و کوزه آب می نهادند و انواع میوه های پاییزی به ویژه انار و سیب و عناب بر سفره می گذاشتند. همچنين خوردن انار شگون و میمنت خاص و مقدسی داشت و مبارک بود. اگر در این روز کودکی متولد می شد اسم او را ترکیبی از واژه مقدس مهر می نهادند، مانند مهربان، مهرگان، مهرشاد، مهریار، مهرشید، مهرنوش، مهرداد، مهراد، مهرتاب، مهرزاد، مهرتاش،مهرتاج و همانند این ها
باشد که آیین کهن مان را از یاد نبریم .....شاد باشیم و شادی را برای همه بخواهیم ....آزادباشیم و آزادی را برای همه بخواهیم
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر